Anlama ve Yorumlama
1. Yükselme Döneminin sonuna (XVII. yüzyılın ikinci yarısı) kadar, Osmanlı İmparatorluğu’nu güçlün kılan siyasi ve sosyal yapının özelliklerini 10. sınıf tarih dersinin ikinci ünitesinde edindiğiniz bilgilerden yararlanarak açıklayınız.
Osmanlı Devleti’nin büyüyüp gelişmesinde etkili olan siyasi ve sosyal yapının özellikleri:
- Güçlü bir “merkezi otoritenin” ve devlet yapısının oluşturulması
- Fethedilen bölgelerde “adalet ve hoşgörüye” dayanan devlet politikasının güdülmesi
- Gaza ve cihat politikasıyla birlikte uygulana “iskan” ve “istimalet”politikası
- Coğrafi konumun genişlemeye açık olması
- Güçlü bir ordu teşkilatının oluşturulması
- Anadoluya hakim olma isteği
XVII. yüzyılın ortalarına kadar Osmanlıyı güçlü kılan siyasi ve sosyal yapı aşağıdaki sebeplerden dolayı yozlaşmaya yüz tutmuştur.
A- İÇ NEDENLER
- Devlet idaresinin Merkezi yönetimin bozulması
- Askeri teşkilatın bozulması
- İlmiyenin(eğitimin) bozulması
- Maliyenin(Ekonomi) bozulması
- Toplum yapısının bozulması
- Coğrafi keşifler sonucu Osmanlı ticaret gelirlerinin azalması,Avrupaki altının çoğalmasıyla Akçenin değer kaybetmesi
- Toprak sisteminin bozulması
- Eyalet yönetiminin bozulması
- Toplum yapısının bozulması
- Osmanlı toplumunun kozmopolit yapısı
- Devletin doğal sınırlarına ulaşması(Doğuda İran, Kuzeyde Rusya,Batıda Avusturya)
- Avrupa da merkezi krallıkların kurulması(Topun kullanılması,Feodalitenin çözülmesi)
- Avrupa’da Rönesans ve Reform sonucu bilim ve tekniğin gelişmesi
- Avrupa’nın coğrafi keşifle zenginleşmesi(Altın ve gümüş Avrupa’yı zenginleştirdi)
3. Skolastik zihniyetin baskısı, Osmanlı toplumunda gelişme heyecanı ve dinamiğini nasıl etkilemiştir? Açıklayınız.
Tanzimat öncesi Osmanlı toplumunda İslam anlayışının etkili olduğunu görüyoruz. Tanzimat ve sonrasında ise Batı kültürünün ve yaşam tarzının etkili olmaya başladığı görülür. Batı kültüründe ortay Çıkan modern tiyatro, gazete, dergi gibi kültürel ve bilimsel gelişmeler Osmanlı toplumunda da ilgiyle takip edilmiş, bunun sonucunda Batı tarzı yaşam Osmanlı toplumunu etkisi altına almıştır.
Batıda kilisenin baskısı, Orta Çağ felsefesi, toplumun üzerinde ciddi bir baskı kurmuş, bu baskıdan bunalan Batı toplumu çıkış yolları aramaya başlamıştır. Din adamları, krallar menfaatlerini kilise üzerinden halka dayatmışlar. Bu yüzden her türlü yeniliğe ve buluşa dini değerler üzerinden karşı çıkarak otoritelerini korumaya çalışmışlardır. Bütün bunlara rağmen Batı toplumu bilimsel alandaki gelişmesini sürdürmüş, kendini geliştirmiştir. Bu da Osmanlı aydınında Batıya karşı bir hayranlık uyandırmıştır.
4. III. Selim Döneminde başlayan Avrupalılaşma fikrinin oluşması nasıl bir zihniyet değişiminin yaşandığını göstermektedir?
Yüzünü her anlamda Batıya dönmüş,Batı’daki gelişme ve değişimleri yakın takibe almış bir karakter gösteririr.
5. Osmanlı ordusunun girdiği savaşlarda aldığı yenilgilerle Osmanlı İmparatorluğu’ndaki yenileşme hareketleri arasında bir ilişki var mıdır? Niçin?
Vardır,çünkü Osmanlı’daki yenileşme hareketleri ilk askeri alanda gerçekleşmiştir.Bunun sebebi Osmanlı’nın Avrupa karşısında gittikçe gerilemeye başlaması ve aydınların devletin devamını sağlamak istemeleridir...
6. XVII. yüzyılın ortalarından itibaren padişah da dâhil olmak üzere devleti yöneten aydınların yönetim, eğitim hayatı ve askerî sistemde değişiklik yapmak istemelerinin nedenlerini belirleyiniz.
Osmanlının sahip olduğu üstünlüğünü kaybedip devlet kurum ve kanunlarının asrın ihtiyaçlarına cevap verecek nitelikte olmaması ,devletin maddi ve manevi gücünü kaybetmiş olması bunun sonucunda her sahada yenilgiye uğraması yeniden ve geniş bir ıslahat hareketini zorunlu kılıyordu.
7. Bir devleti güçlü kılan ve onun devamlılığını sağlayan kurumlar nelerdir? Osmanlı İmparatorluğu’nda yapılan yeniliklerle devletin devamlılığını sağlayan kurumlar arasında nasıl bir ilişki olduğunu açıklayınız.
Askeri,mali,eğitim ve sosyal kurumlardır...Yenilikler ilk olarak askeri alanda yapılmıştır.Bu kurumların güçlü olması devletin varlığını sürdürmesi için çok önemlidir.
8. Osmanlı İmparatorluğu’nda hem devlet yöneticilerinden hem halktan gelen yenileşme talepleriyle Tanzimat Fermanı’nın ilan edilmesi arasında bir ilişki var mıdır? Niçin?
Vardır, çünkü son zamanlarda iyice zayıflayan ve çalkantıların yaşandığı devleti ve toplumu demokratik bir şekle sokmak ve böylelikle Osmanlı Devleti’ni içinde bulunduğu kötü durumdan kurtarmak isteği vardır.
9. Tanzimat Fermanı’nın ilanını gerekli kılan sebeplerle günümüz Türkiye’sinin Avrupa Birliğine girme çabasının ortak dayanak noktalarını aşağıdaki tabloya yazınız.
Modern Avrupa, demokratik ve çağdaş kazanımların simgesi olarak görülmekte. Türkiye bu birliğe girerek bu kazanımları tam olarak elde etmeyi istemektedir. Bunun yanı sıra ticari ve ekonomik olarak da Avrupa birliğine girmiş bir Türkiye çok şey kazanacaktır ve daha güçlü olacaktır...
10. Tanzimat Dönemi edebiyatının ne zaman ve niçin başladığını söyleyiniz.
1860’da ilk özel Türk gazetesi olan “Tercüman-ı Ahval”in çıkışı ile başlamıştır.Tanzimat edebiyatı, Batı'ya yönelmiş bir Türk edebiyatıdır. Bu dönemin şair ve yazarları, edebiyat yolu ile ulusu uyandırıp yükseltmek; gerilik, kötülük ve baskıları yok etmek gayesini taşırlar. Topluma karşı kendilerini sorumlu sayarlar. Toplum hayatımızın hızla değişme ve gelişme akımlarının itici fikir gücü Tanzimat'la başlar. Tanzimat'tan sonra orta sınıf oluşur; bu orta sınıf kendi edebiyatını yaratır ve yeni bir edebiyat ortaya çıkar..
Ölçme ve Değerlendirme
1. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yere uygun kelimeyi yazınız.
• Osmanlı toplumunda toplumu temsil eden piramitte padişahtan sonra ASKERLER gelmekteydi.
• KÜBERA KONAKLARI seçkin ve aristokrat aydınları toplayarak hür fikirlerin yayılmasını sağlıyordu.
2. Aşağıdaki cümlelerin bildirdiği yargılar doğru ise karşısına “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
• Osmanlı toplumunda halk tabakası toplumu temsil eden piramidin tepesinde yer alırdı. (Y)
• Osmanlı İmparatorluğu’nda ordu düzeninin bozulması, devlet yapısındaki çözülüşün bir sonucudur.(D)
• Osmanlı İmparatorluğu’nda yenileşme önce edebî, sonra siyasi, daha sonra askerî alanda gerçekleşmiştir.(Y) askeri alanda olmuştur.
0 yorum :
Yorum Gönder